تاثیر مغالطه‌ها در رسانه‌های اجتماعی
سحر اکبریان 
در عصر دیجیتال امروز، رسانه‌های اجتماعی به یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین منابع اطلاعاتی تبدیل شده‌اند. این فضا به دلیل دسترسی آسان و فوری به اطلاعات، باعث می‌شود بتوانیم ارتباطات گسترده‌ای برقرار کنیم. اما همین مسئله هم باعث به وجود آمدن چالش‌های قابل توجهی شده است. یکی از این چالش‌ها، گسترده شدن مغالطه‌های منطقی و اطلاعات نادرست است که می‌تواند روی تفکر و رفتار افراد تاثیر پررنگی بگذارد. در این مقاله، تاثیر مغالطه‌ها در رسانه‌های اجتماعی را بررسی می‌کنیم تا متوجه شویم آن‌ها چطور با اطلاعات نادرست مردم را فریب می‌دهند.
مغالطه‌های منطقی یعنی چه؟
به بیان بسیار ساده، اشکال نادرست استدلال که به صورت مکرر در بحث‌ها به کار می‌روند، مغالطه‌های منطقی هستند. این مغالطه‌ها ممکن است به ظاهر منطقی به نظر برسند، اما در حقیقت، ایراد دارند. نقص دارند. برخی از رایج‌ترین مغالطه‌ها عبارتند از:
- حمله‌ی شخصی: حمله به شخص به جای بحث کردن بر اساس استدلال.
- اثر ارابه‌ی موسیقی: فرض اینکه اگر جمعی نظر خاصی دارند، بنابراین درست است. معمولا وقتی افراد متوجه شوند که انسان‌های بسیار زیادی به اندیشه‌ای اعتقاد دارند، احتمال اینکه بدون فکر و تحلیل، آن را بپذیرند، به طرز شگفت‌انگیزی زیاد می‌شود.
- مغالطه پهلوان پنبه یا حمله به مرد پوشالی: تحریف و ساده‌سازی یک استدلال برای اینکه شخص بتواند آسان‌تر آن را رد کند.
مغالطه‌ها در رسانه‌های اجتماعی چطور پخش می‌شوند؟
رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، فیس‌بوک و توییتر اطلاعات را به سرعت و در سطح جهانی منتشر می‌کنند. اما این اطلاعات ممکن است شامل مغالطه‌های منطقی و ادعاهای نادرست باشد. دلایل زیادی وجود دارد که باعث پخش شدن این مغالطه‌ها می‌شود، از جمله:
- سرعت انتشار: اخبار و اطلاعات در رسانه‌های اجتماعی به سرعت منتشر می‌شوند و فشار برای انتشار سریع آن‌ها ممکن است باعث عدم بررسی دقیق واقعیت‌ها شود. کاربران به‌جای تحقیق عمیق، معمولا بر اساس احساسی که از یک خبر می‌گیرند، آن را پخش می‌کنند.
- جاذبه‌های احساسی: محتواهایی که باعث می‌شوند ما شدیدا احساساتی شویم، بیشتر به اشتراک گذاشته می‌شوند. به همین دلیل، مغالطه‌هایی، مثل ترس یا تعصب، که روی احساسات ما تاثیر می‌گذارند، معمولا در رسانه‌های اجتماعی پخش می‌شوند.
- بی‌توجهی به منابع معتبر: در بسیاری از موارد، اطلاعات منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی بر اساس منابع غیرمعتبر هستند. افرادی که خبری را از یک منبع نامعتبر می‌خوانند و آن را به اشتراک می‌گذارند، در واقع خودشان را در معرض گفتمان‌های اشتباه قرار می‌دهند.
- حضور در حلقه‌ی هم‌نظرها: کاربران رسانه‌های اجتماعی معمولا افرادی را دنبال می‌کنند که نظرات مشابهی با آن‌ها دارند. این مسئله باعث می‌شود که آن‌ها در حلقه‌ای محاصره شوند و فقط اطلاعاتی را دریافت کنند که با باورهایشان همخوانی دارد.
تاثیرات منفی مغالطه‌ها روی جامعه
مغالطه‌ها در رسانه‌های اجتماعی می‌توانند تاثیرات منفی بسیار عمیقی داشته باشند، از جمله:
- تخریب اعتماد عمومی: با گسترش اطلاعات نادرست، اعتماد عمومی به رسانه‌ها و منابع خبری کم می‌شود. افراد ممکن است نسبت به اخبار و داده‌هایی که دریافت می‌کنند، شک کنند.
- کم تحرکی فکری: مغالطه‌ها می‌توانند باعث ایجاد نظریات نادرست در تجزیه و تحلیل و قضاوت‌های ناقص شوند. در نتیجه‌ی همین مسئله، افراد به مرور توانایی فیلتر کردن اطلاعات را از دست می‌دهند و نمی‌توانند تفکر نقادانه داشته باشند.
- تاثیرات اجتماعی و سیاسی: اطلاعات نادرست و مغالطه‌های منطقی می‌توانند زلزله‌های اجتماعی و سیاسی را به وجود بیاورند. مثلا در انتخابات سیاسی، پخش شدن شایعات و ادعاهای نادرست باعث فریب خوردن رای‌دهندگان می‌شود و می‌تواند نتیجه را به طور کلی تغییر دهد. علاوه بر این، بحث‌های اجتماعی و فرهنگی، مثل نژادپرستی و بی‌عدالتی‌های اجتماعی، می‌توانند به شدت تحت تاثیر مغالطه‌های منطقی قرار بگیرند.
- گسترش ترس و اضطراب: مغالطه‌ها می‌توانند باعث ایجاد ترس و اضطراب در جامعه شوند. برای مثال، در زمینه‌های بهداشتی، اطلاعات نادرست ممکن است به هراس از بیماری‌ها یا واکسن‌ها دامن بزند و باعث بی‌اعتمادی به جامعه پزشکی شود.
چگونه از مغالطه‌ها دوری کنیم؟
شناسایی و مقابله با مغالطه‌ها در رسانه‌های اجتماعی نیاز به دقت و تفکر انتقادی دارد. با توجه به اهمیت این مسئله، قصد داریم در ادامه چند راهکار برای مقابله با مغالطه‌ها مطرح کنیم:
- تحقیق و بررسی منابع: همیشه به منابع معتبر مراجعه کنید و پیش از انتشار اطلاعات، صحت آن‌ها را بررسی کنید. اطلاع از اینکه چه کسی یک خبر را منتشر کرده، به شما کمک می‌کند راحت‌تر درست یا نادرست بودن آن را متوجه شوید.
- تشویق به گفتگوهای منطقی: یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که باید به آن دقت داشته باشید این است که سعی کنید در گفتگوهای معقول و منطقی حضور داشته باشید. این مسئله به کاهش اثر مغالطه‌ها کمک می‌کند.
- افزایش سواد رسانه‌ای: یادگیری تجزیه و تحلیل اطلاعات و شناسایی مغالطه‌ها باید بخشی از آگاهی اجتماعی باشد. برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی در این زمینه می‌تواند به آگاه کردن مخاطبان کمک کند.
کلام پایانی
در دنیای پر از اطلاعات و حوادث ناگهانی امروز، نباید اجازه دهید که اطلاعات نادرست شما را فریب دهد. شناخت مغالطه‌های منطقی و آگاهی از چگونگی تاثیر آن‌ها در رسانه‌های اجتماعی به شما کمک می‌کند تا از تله‌های فکری دوری کنید و مهارت تفکر انتقادی‌تان را تقویت کنید.
ضمنا باید سعی کنیم به جای استفاده کردن از جمله‌ی «من به آنچه شنیدم اعتماد کامل دارم»، از جمله‌ی «آیا واقعا این اطلاعات درست است؟» استفاده کنیم. آگاهی از مغالطه‌ها و شناخت آن‌ها به ما کمک می‌کند تا تغییرات مثبتی در جامعه ایجاد کنیم و خودمان را از تاثیرات منفی اطلاعات نادرست حفظ کنیم.
با پررنگ شدن تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر زندگی ما، توانایی شناسایی مغالطه‌ها و اطلاعات نادرست دیگر یک گزینه نیست، بلکه یک ضرورت است. ما به عنوان یک کاربر هوشمند رسانه‌های اجتماعی، باید یاد بگیریم حقیقت را از دروغ جدا کنیم تا نهایتا جامعه‌ی آگاه‌تری داشته باشیم.
در پایان برشی از کتاب صوتی «شناخت و تسلط بر مغالطه‌های منطقی» را بشنویم:
برای دانلود کتاب صوتی «شناخت و تسلط بر مغالطه‌های منطقی» روی تصویر زیر کلیک کنید:
دیدگاه‌ها 0